YETERLİKSüt ve süt ürünlerinde kalite kontrol analizlerini yapmak MODÜLÜN AMACI Genel Amaç Uygun ortam sağlandığında analiz metoduna uygun olarak süt ve süt ürünlerinde Dayanak MADDE 3 – (1) Bu Tebliğ, a) 29/12/2011 tarihli ve 28157 3 üncü mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğine, b) 27/12/2011 tarihli ve 28155 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinin 85 inci maddesinin Laktozsuzsüt nedir, süt doğada bin yıllardır var olan son derece besleyici ve sağlıklı bir içecektir.Üstelik süt, bebeklik çağından ihtiyarlık çağına kadar her yaş grubundan insana hitap eder. Sütün, içeriğindeki vitamin ve mineraller sayesinde kemik gelişimine katkıda bulunma, zekayı geliştirme, cildi güzelleştirme, hastalıklara karşı direnç artırma, saç ve keçi koyun ve manda sütü olmak birlikte dört çeşittir. Yeterli ve dengeli beslenebilmek için süt ve süt ürünleri hayatımızın vazgeçilmezi olmuştur. Süt ve süt ürünleri; protein, kalsiyum, fosfor, B2 vita mini ve B12 vitamini olmak üzere birçok besin öğesinin temel kaynağıdır. (Et ve Süt Kurumu:2017) MADDE2 – (1) Bu Yönetmelik; işlenmemiş ve işlenmiş hayvansal gıda üreten gıda işletmecisinin uyması gereken özel hijyen gerekliliklerini, sorumluluklarını ve yürüttüğü otokontrollere ilişkin usul ve esasları kapsar. (2) Bu Yönetmelik, bitkisel ve işlenmiş hayvansal ürünlerin her ikisini de içeren gıdalar için J5ehHwL. Oluşturulma Tarihi Aralık 07, 2020 0217Süt ve besi hayvancılığı son dönemlerin en talep gören bölümleri arasında yer almaktadır. Süt ve Besi Hayvancılığı bölümü nedir ve mezunu ne iş yapar? Bölümü olan üniversiteler, dersleri ve iş imkanları nelerdir? Detaylı bir şekilde araştırdık ve ve besi hayvancılığı bölümü, kaliteli süt ve süt ürünleri üretmek ve de hayvanların beslenmesi, ağılların düzenlenmesi gibi konularda temel eğitimler veren toplam olarak 2 yıllık bir önlisans programı olmaktadır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Nedir? Günümüzde süt ve besi hayvancılığı bölümü önlisans programı olup süt ve süt ürünleri üretimi ve besi hayvancılığı yetiştirmek ile ilgili bir bölümdür. Bu bölümü tercih etmeyi isteyen öğrencilerde sorumluluk sahibi ve hayvanlara karşı da sevgi dolu olması aranmakta olan başlıca özellikler arasında yer almaktadır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümünün Amacı Nedir? Bu bölümün temel amacı iyi verim ve de kaliteli ürünler elde edebilmek, elde edilen ürünlerin kalite kontrol standartlarına en uygun olmasını sağlayabilmek ve satış amacı ile hazırlanmasını sağlayacak bireyleri yetiştirerek sektöre kazandırmaktır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümünden Mezunlar Ne İş Yapmaktadır? Süt ve besi hayvancılığı bölümünden mezun olan bireyler iş hayatları içinde veteriner hekimlere yardımcılık ve hayvanların bakımları yapabilirler. Ayrıca hayvan beslenmesini sağlamak ile hayvan hastalıklarına karşı gerekli önlemleri almak gibi işlerde de görev yaparlar. Bölümden mezun olan kişilere Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Teknikeri unvanı verilmektedir. Bu bölümün teknikerlerinin yapacağı işler arasında da süt hayvanlarının ırkını geliştirici araştırma ya da geliştirme faaliyetlerinde bulunma, hayvanların hemen hemen her türlü bakım ve hayvan beslenmesinden sorumlu olma, çiftliklerin ya da ağılların düzenlenmesini sağlama, hayvan hastalıkları ile genel olarak mücadele etme, hayvanlardan elde edilmekte olan süt ve süt ürünlerinin satışını sağlama gibi işler yaparlar. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Kaç Yıllıktır? Türkiye’de süt ve besi hayvancılığı bölümünün öğrencileri toplamda 4 dönemlik 2 yıllık eğitim hayatları boyunca hayvanların beslemesi, hayvanların sağlığı ve pek çok dersle karşı karşıya gelirler. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümünü Okumak İçin Ne Gereklidir? Süt ve besi hayvancılığı bölümünü okumak için öğrenciler ilgili bölümü kazanmaları gerekli olup bu kişilerin disiplinli olması gereklidir. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü İngilizce midir? Süt ve besi hayvancılığı bölümü Türkçe bir bölümdür. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Hangi Puan Türü İle Öğrenci Alıyor? Bu bölümü isteyen öğrenciler TYT puan türünden tercih yapmalıdır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümünün Dersleri Nelerdir? Süt ve besi hayvancılığı bölümünü kendi tercih listesinde bulunduracak olan aday öğrenciler için; Büyükbaş Hayvan Yetiştirme, Hayvan Besleme, Yem Bitkileri Üretimi, Tarım Ekonomisi, Genetik ve Hayvan Islahı, Organik Tarım İlkeleri ve Mevzuat, Hayvancılıkta Sağlık Koruma, Yem Analiz ve de Değerlendirme Teknikleri Hayvansal Ürünler ve Teknolojisi, Hayvan Hastalıkları en başlarda olmak üzere, pek çok dersten toplam 2 yıl boyunca da sorumlu olacaklardır. Yukarıdaki dersleri başarılı olacak şekilde bitirdikleri zaman Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Önlisans Diplomasını da elde edeceklerdir. Ayrıca süt ve besi hayvancılığı bölümü öğrencileri dikey geçiş sınavı ile geçebilecekleri 4 senelik lisans bölümleri de aşağıdaki listede belirtilmiştir. Bu bölümler; Hayvansal Üretim, Biyoloji, Süt Teknolojisi, Tarımsal Biyoteknoloji ve de Zootekni olarak yer almaktadır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümünden Mezunların İş Olanakları Nelerdir? Ülkemizde süt ve besi hayvancılığı bölümü yaygın olarak tercih edilmektedir. Bu bölüm mezunu olan kişiler birçok hayvancılık alanlarında kendilerine yer bulabilirler. Ayrıca bölüm mezunlarının da yapacakları en akıllıca girişim aslında kendi işini kurmaları olacaktır. Büyükbaş ya da küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapıp iyi kazanç elde etmek son dönemlerde sağlıklı beslenme ön planda olduğu içinde mümkün olmaktadır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Çalışma Alanları Nelerdir? Süt ve besi hayvancılığı bölümü çalışma alanları; Gıda Tarım Ve Hayvancılık Bakanlığı, Büyükbaş Hayvancılık İşletmeleri, Küçükbaş Hayvancılık İşletmeleri, İlgili Bakanlığa Bağlı Müdürlükler, Belediyeler, Özel Süt Ve Besi Hayvancılığı İşletmeleri, Hıfzıssıhha Enstitüleri, Kendi İş Yerleri, İlçe Tarım Müdürlükleri, Özel Sektör İşletmeleri ve de Sağlık İl Müdürlükleri olarak yer almaktadır. Süt ve Besi Hayvancılığı Bölümü Hangi Üniversitelerde Bulunur? Bu sektörle ilgili resmi kurumlar ile birlikte özel işletmelerde çalışacak ya da kendi işletmesini kuracak olan meslek elemanları yetiştiren bir bölüm olan süt ve besi hayvancılığı bölümü bulunan üniversitelerden bazıları şunlardır Ege Üniversitesi, Gaziantep Üniversitesi, Dicle Üniversitesi ve de Uludağ Üniversitesi bunlardan bazılarıdır. Süt ve besi hayvancılığı bölümüne öğrenci alınırken puan türü olarak TYT puanı dikkate alınmaktadır. Ülkemizde süt ve besi hayvancılığı bölümünde toplamda 2 yıllık bir eğitim verilmektedir. Aday öğrencilerin mezun olabilmeleri amacı ile 120 AKTS hakkını doldurmaları gereklidir. Ayrıca ilgili üniversitelerin mezuniyet koşullarını da kişilerin yerine getirmeleri gerekmektedir. Süt ve süt ürünleri sağlıklı bir yaşam sürdürebilmemiz için olmazsa olmaz gıdalardan. Peki hangi süt ürününde ne kadar kalsiyum miktarı var, süt içmek bizi hangi hastalıklara karşı daha dirençli hale getiriyor, bu ürünleri tüketirken hangi şartları göz önünde bulundurmalıyız. Gelin, tüm bu soruları yanıtlandıralım Süt ile ilgili olan olumsuz tartışmalar, çok şükür ki, her geçen gün tutarlılığını yitirerek toplumdaki negatif etkisini de azaltarak kayboluyor. Çünkü art arda yayımlanan çok değerli araştırmalar sayesinde insan sağlığında sütün pozitif bir besin olduğu çok açık belirtiliyor. Zaten sağlıklı ve yeterli bir beslenmenin en önemli besin gruplarının başında süt ve süt ürünleri geliyor. Başta 1 yaş üzerinde çocuklar, gençler, doğurganlık çağındaki kadınlar olmak üzere yaşam boyu yetişkin kadın ve erkeklerin de süt ürünlerini yeterli miktarda günlük beslenmelerinde bulundurmaları önemli. VİTAMİN DEPOSU Süt ve süt ürünleri dediğimiz zaman inek, koyun, keçi, mandadan elde edilen süt ve bu sütlerden yapılan yoğurt, peynir ve kefiri anlamalıyız. Ayrıca yoğurttan yapılan ayran ve cacıkta süt ürünleri içinde değerli besinler olarak değerlendirmeliyiz. Dondurma hatta süt tozu süt ürünlerinde yer alan farklı kaynaklar olduğunu da unutmamalıyız. Süt ürünleri yüksek biyolojik değere sahip hayvansal protein içerdiği için kas ve kemik dokusu için esansiyel bir besin grubu konumundadır. Fakat daha önemlisi kemiğe yüksek biyolojik değerde geçebilen kalsiyum ve fosfor içerirken; bağışıklık için gerekli çinko B1, B2, B6, B12 ve niasin vitaminleri açısından iyi kaynak olarak yer aldığını görmekteyiz. KASLAR İÇİN EN ÖNEMLİ BESİN 2020 yılının Ağustos ayında Dünya Osteoporoz, Osteoartirit ve İskelet- Kas Sistemi Kongresinde yayımlanan bilgilerin dünya kamuoyunda duyurulması da süt tüketimin önemini bir kere daha net bilimsel bilgilerle tüketiciye sunulmasını sağladı. Kongrede yer alan ve kemik sağlığı üzerine çalışan bilim insanları süt ve süt ürünlerinin hem kemik hem kas sağlığı açısından yüksek derecede yararlı bir besin olduğunu açıklayıp her gün beslenmede süt tüketiminin önemi vurguladılar. Sütün kalsiyumunun kemik dokusunun temel yapıtaşlarından biri olduğu bilinmekte. Bu yüzden de süt ürünleri tüketiminin günlük her yaşa uygun gereksinimi karşılayacak kalsiyum alımının süt ürünlerinden olması gerekliliği global ve yerel beslenme kılavuzları içinde sıkça öneriliyor. Fakat bu önemli kongreye katılan bilim insanlarının yaptığı güncel araştırmalar hangi kalsiyum kaynağının kemik dokusunda daha etkin olduğu sorusunu aydınlatmada topluma çok değerli mesajların verilmesine olanak sağladı. BİTKİSEL KALSİYUM YETERLİ GELMİYOR Kongrede yer alan bilim insanları 477 bin122 erkek ve kadının değerlendirildiği EPIC Cancer Study çalışmasından hareketle günlük beslenmede süt, yoğurt ve peynir tüketiminin kolon kanserinin daha az görülmesi gibi çok olumlu etkiler sağladığını açıklıyor. Aynı zamanda kongrede bitkisel kaynaklı yeterli kalsiyum içeren yiyeceklerin malesef günlük kalsiyum ihtiyacının karşılanmasında süt gibi uygun porsiyonlarda tüketilemeyeceğine de vurgu yapılıyor. Mesela kalsiyumdan zengin brokoliyi günlük kalsiyum gereksinimini karşılamak için günde 16 kase kadar yemek gerektiğini hatırlatan bilim insanları, eğer bu porsiyonu tüketseler dahi bitkisel kaynaklı kalsiyumun kemik sağlığını süt ürünleri gibi koruyabilecek fonksiyonel bir besin öğesine sahip olamayacağını da savlarına ekliyorlar. EN ÇOK TÜKETİLEN SÜT ÜRÜNÜ YOĞURT Peki, Türkiye'de günlük süt tüketimi durumu güncel olarak nasıldır diye bakacak olursak; Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması'nın 2017 yılındaki araştırma sonuçlarına baktığımızda toplam süt ürünleri tüketiminin 18 yaş altında günde 225 gram, yetişkinlerde 200 gram ve yaşlılarda ise 185 gram gibi oldukça düşük miktarlarda olduğu görülüyor. Özetle bu iki önemli araştırmaya göre ülkemizde yetersiz kalsiyum alımı her yaş grubunda yaygın olarak göze çarpmakta. Daha iyi anlamamız için 2017 yılı Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması bize toplumumuzda toplumun sadece yüzde 2 ila 5 kadarının düzenli olarak süt içebildiğini gösteriyor. Ülkemizde toplumun yaklaşık yüzde 50'sinin her gün yoğurt yediği ise görece iyi yorumlanabilecek bulgulardan. Daha yoğun olarak yoğurt ve peynir tüketimi göze çarparken günlük önerilen optimal porsiyona eş değer yoğurdu da yeterli miktarda toplumun büyük bir kısmının malesef sofralarında bulundurmadığı gerçeği göze çarpıyor. SÜT ÜRÜNLERİNİ TÜKETİRKEN BU MADDELERİ ATLAMAYIN Kaynağı bilinmeyen, denetimsiz sokak sütü, veteriner kontrolü olmayan hayvanların sütlerini açıkta almayınız. Evinizde kaynağı bilinen sütü doğru pastörize edebilir veya günlük, pastörize süt satın almaya önem vermelisiniz. Süt içemediğinizde onun yerine kefir, yoğurt ve peynir tüketiminizi arttırmalısınız. Obezite, koroner kalp hastalığı ve diyabet olan kişilerin yarım yağlı süt ürünleri tüketmesi sağlıklıdır. Laktoz intoleransınız varsa süt ürünlerini kesmek yerine diyetisyen danışmanlığı alıp laktoz içermeyen süt ürünlerini veya günlük kalsiyum ihtiyacınızı yeterli sağlayabilecek doğru alternatifleri öğrenmeye çalışmalısınız. Tuz miktarı düşük peynirler seçmelisiniz. Peynirlerinizi bir gece önceden suda bekleterek tuz miktarını azaltabilirsiniz. Süt proteinine alerjiniz varsa süt ürünlerini beslenmenizden çıkarmalı, doktor ve diyetisyen yardımı ile süt ürünlerinden sağlayamayacağınız mikro besin öğesi takviyelerini hangi dozda, hangi uygun ek destekle ne kadar kullanabileceğinizi aydınlığa kavuşturmalısınız. İshal ve antibiyotik kullanımı sırasında ayran ve yoğurdu eksik etmemelisiniz. Kalsiyum ve D vitamini zenginleştirilmiş süt ve süt ürünlerini tercih ederseniz etiket bilgisi üzerinde yazan miktarları kontrol etmeli gerekirse diyetisyen danışmanlığı alarak bu miktarların optimal düzeylerde tüketim için uygun olup olmadığını hesaplatmalısınız. Yasal Uyarı Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Turkuvaz Medya Grubu’na aittir. Kaynak gösterilse veya habere aktif link verilse dahi köşe yazısı/haberin tamamı ya da bir bölümü kesinlikle kullanılamaz. Ayrıntılar için lütfen tıklayın. Girne Amerikan Üniversitesi GAÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Görevlisi Uzm. Dyt. Simge Güneşer, vejetaryen ve vegan gıda endüstrisi ile süt ve fermente süt ürünleri ile ilgili açıklamalarda bulundu. Uzm. Dyt. Simge Güneşer yaptığı açıklamada, “Günümüzde vegan yani bitkisel kaynaklı besin tüketim modelinin benimsendiği ve entegre edilip yaygınlaştırılabilmesi adına büyüyen vejetaryen ve vegan gıda endüstrisi ile süt ve fermente süt ürünleri sıklıkla tartışılan konulardan biri haline geldi. Bazı sosyal medya uygulamalarında yer alan yanıltıcı bilgilerle, çocuklarına süt ve ürünlerini verip vermemekte kararsız kalan, endişe duyan birçok ailenin sorularına sıklıkla rastlanmaktadır” dedi. Güneşer açıklamasının devamında şöyle belirtti; Yaşanılan bu bilgi karmaşasına rağmen tüm beslenme uzmanlarının ortak fikri tüketim miktarı ve sıklığı olarak vurgulanmaktadır. Süt ve fermente süt ürünleri sağlıklı beslenmek adına elzem olan demir ve C vitamini dışında makro ve mikro besin öğeleri için önemli bir besinsel kaynaktır. Ayrıca kalsiyum ve fosfor başta olmak üzere birçok mineral, protein ve riboflavin gibi bazı B grubu vitaminlerin kaynağı olarak bakıldığında halk sağlığı açısından bebeklik ve çocuk gelişiminden itibaren beslenmemizde hem sağlık hem de kültürel olarak önemli bir yere sahiptir. Süt proteinlerinin insan vücudunda bilinen en başta büyüme ve gelişme üzerindeki olumlu katkısı, kalsiyum emilimi ve mikrobiyota fonksiyonları üzerindeki fermente süt ürünlerinin önemli olduğu, kan basıncının düzenlenmesi ve vücut ağırlığının kontrolünde etkin olduğu bilinmektedir. “GENEL ANLAMDA SÜTÜN BESİN ÖĞESİ İÇERİĞİ ELDE EDİLDİĞİ HAYVAN TÜRÜNE GÖRE DEĞİŞİKLİK GÖSTERMEKTEDİR” Ülkemizde ve dünya geneline bakıldığında her ülke için farklı miktarlarda süt ve fermente süt ürünleri tüketiminin olduğu gözlenmektedir. Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu’nun Kuruluşundan itibaren üreticiden temin edilen sütlerin 1963 yılından beri ise ülkemizde SÜTEK tarafından kontrolü sağlanan pastörize ve UHT gibi teknikler kullanılarak piyasaya sunulmaktadır. Genel anlamda sütün besin öğesi içeriği elde edildiği hayvan türüne göre değişiklik göstermektedir. Üretimi ve tüketimi en sık olan türevleri ise keçi, manda, koyun, inek olarak belirtilebilir. Sütün genel içeriği ortalama yüzde 87,3’ü su, yüzde 5’i karbonhidrat, yüzde 3,5’i yağ, yüzde 3,4’ü protein, yüzde 0,7’si de mineraldir. Normal yağlı inek sütü yüzde 20 oranında peynir altı suyu proteinleri içerir. Ayrıca peynir altı suyu proteinleri çocukluk döneminden itibaren oldukça önemli dallı zincirli amino asitlerden zengin olan lösin, izolösin ve valin içermektedir. Dallı zincirli amino asitler özellikle diyetle birlikte vücuda alınan kas yapımında ve kas kaybının önlenmesinde oldukça önemlidir. Süt kaliteli protein içeriği sayesinde kilo verme süresince kas kaybının önlenmesine destek sağladığı belirtilmiştir. Tüm dünyada genel olarak yağlı,az yağlı, laktozsuz ve yağsız çeşitleri tüketilmektedir. Bu çeşitler fermente olan süt ürünlerine de ayni şekilde yansımaktadır. En önemli fermente süt ürünlerinden başta peynir ve türevleri, yoğurt, tereyağı, kefir, ayran gelmektedir. Sağlıklı bireylerin yani herhangi bir besin alerjisi gelişmemiş olan bireylerin yeterli ve dengeli beslenmesi için tüketilmesi önerilen süt miktarı yaş, cinsiyet ve fizyolojik duruma büyüme ve gelişme dönemi, gebelik, emziklilik, yaşlılık göre değişkenlik göstermektedir. Bununla birlikte Ulusal Süt ve Süt Ürünleri Konseyi Beslenme Rehberi’nde yetişkin sağlıklı bir bireyin günde 2-4 400*800ml porsiyon ve Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi’nde yetişkin bireylerin 2 porsiyon, çocuklar, adolesan, gebe ve emzikli kadınlarla pre ve post menopoz dönem sonrası kadınların ise günde 3-4 600-800 ml porsiyon tüketmeleri önerilmektedir. Sonuç olarak lütfen herhangi bir rahatsızlık ve bulgu yaşamadan Laktoz intoleransı tanısı ve teşhisi almadan hayatınız için önemli bir besin kaynağı olan süt ve fermente süt ürünleri tüketimini hayatınızdan çıkarmayın. Otuz yaşına gelmiş olan yetişkin bir bireyin hayatının otuz yılında tüketmiş olduğu besin örüntüsü radikal bir kararla değiştirildiği zaman hem olumlu hem de olumsuz birçok gereksinime yol açacaktır. Bireyler için esas önemli olanın besinler yolu ile sağlıklı, sosyo ekonomik olarak tüketilebilen ve ulaşılabilir olan olduğunu lütfen unutmayın. 1. GİRİŞ Süt işletmelerinde ISO 9000’den Toplam kalite yöntemine geçiş uzun ve feragatli bir çalışmadan sonra olabilmektedir. Bu çalışmada TKY’inde başarıya giden yolda aşılması için yoğun bir çalışma gerektiren basamaklar açıklanmıştır. Bugün Türkiye’deki ve Dünya’daki süt işletmeleri baz olarak alırsak çok az sayıda işletme bu yolu seçmektedir. İşletmelerin bir çoğu bu çalışmaları yapmaktadır fakat direk Toplam kalite yöntemi bu çalışmaları istiyor diye değil, ülkelerinde yürürlükte olan gıda kodeksleri veya gıda mevzuatları bunu gerektirdiğinden ve ayrıca bu işlemler yapılmadığı takdirde cezai - muayede uygulanacağı veya işletmeleri kapatılacağı içindir. Araştırmanın genel amacı süt işletmelerinin ISO 9000’den Toplam Kalite’ye geçiş aşamasında yapmış olduğu özel çalışmaların incelenmesiyle birlikte Türkiye ve Dünya’daki hayvansal üretim ve hayvan varlığına ilişkin istatiki çalışmaların derlenip bunların birarada değerlendirilmesiyle ortaya TKY’ne kaynak olabilecek bir çalışma amaçlanmıştırç. ISO 9000 sertifikalandırma çalışmalarından sonra işletmelerin üzerinde çalışmak zorunda oldukları HACCP, GMP, TPM Total Productive Maintenance, hijyen uygulamaları, müşteri memnuniyeti, şirket içi eğitimler ve çalışanların memnuniyeti vb. üzerine olan çok kapsamlı çalışma içine girmesi lazımki şirket içerisindeki ürün kalitesinden tutunda toplam verimliliğe kadar bir çok konunun TKY’nin istediği seviyeye çekilebilsin. Bu çalışmalarda örnek işletme olarak Birleşik Krallıkta TKY yöntemini uygulayan bir süt işletmesinin bu konu üzerine yapmış olduğu çalışmalar bir yol gösterici kılavuz gibi kullanılarak konu bu noktadan hareketle daha da genelleştirilmeye çalışılmıştır. TKY konusu işletmenin verimliliğinin artması, çalışanların işletme içerinde kaliteyi iyileştirme çabalarının yükselmesi, müşteri memnuniyetinin öneminin yükselmesi, şirket içi eğitimlerin ve daha da ilerisi için şirketin dünya pazarındaki prestijini arttırma yolunda oldukça önemli olan kalite ödüllerinin kazanılması açısından oldukça önemli bir çalışmadır. Türkiye’deki ve Dünya’ki çeşitlere göre hayvan sayıları, süt verimleri, süt tüketimi vb. tablolar halinde açıklanılmaya çalışılmıştır. Buradaki amaç sütün ne kadar 1Page 2 and 3 önemli bir gıda maddesi olduğunuPage 4 and 5 Schmidt, S. K. Kiemala, M. J. 1999 Page 6 and 7 Kontrol Noktalarında Tehlike AnaliPage 8 and 9 3. MATERYEL ve YÖNTEM MateryePage 10 and 11 Ülkemiz süt hayvanı sayısı bakPage 12 and 13 Türkiye`de yıllar itibariyle sütPage 14 and 15 Çizelge Süt ve Süt ÜrünlePage 16 and 17 Türkiye`de Pazarlama Süt, doPage 18 and 19 Bütün bu faktörler dondurmaya olPage 20 and 21 5. ISO 9000 ve TKY KAVRAMLARI IPage 22 and 23 Kuruluşun genel performansını vePage 24 and 25 9002 Bir ürünün üretiPage 26 and 27 Kalite güvencesi sistemlerinde proPage 28 and 29 Müşteri ihtiyaçları IPage 30 and 31 üyük bir kısmı Toplam Kalite YPage 32 and 33 Şekil Kalite kavramlarınınPage 34 and 35 nedeninin de bu olduğu düşünülPage 36 and 37 Eski yönetim anlayışının terk Page 38 and 39 öğrenmek değil, anlatılanlara kPage 40 and 41 Görev başı eğitim GBE metodunPage 42 and 43 çıkmasına neden olur. Örnek olaPage 44 and 45 iyileştirme her kademedeki yönetiPage 46 and 47 6. ARAŞTIRMA BULGULARI İngiltere`Page 48 and 49 maddesi olarak kullanılmaktadır. Page 50 and 51 Süt ve Süt Ürünleri SektPage 52 and 53 Çift basamaklı temizlik veyPage 54 and 55 Ön ısıtıcı, süt evaperatPage 56 and 57 Titan 389%15 PAA bazlı dezenfektaPage 58 and 59 “Sıfır Ağrıza” “Sıfır EPage 60 and 61 TPM`in tutturmak istediği hedeflerPage 62 and 63 Bu noktadan hareketle TPM gerektiğPage 64 and 65 Şekil Yapı, TPM`in yerine gePage 66 and 67 Bakım listelerinin efektleri BiliPage 68 and 69 Excel dekı sekıl konulacak Excel Page 70 and 71 ağmen uluslarlarası ticaretin yayPage 72 and 73 Doğrulama - Verification UygulaPage 74 and 75 İzlenebilirlilik ve geri çağırmPage 76 and 77 içerisinde aynı zamanda çalışmPage 78 and 79 Alerji; fındık ,fıstık, laktoz,Page 80 and 81 için neyin kabul edilebilir veya kPage 82 and 83 Şekil Karar Agaçı SorularıPage 84 and 85 olmak için, HACCP planının belliPage 86 and 87 Uygun şekilde tasarlanıp hayata gPage 88 and 89 ir isteklilik bulunmalıdır. Bu haPage 90 and 91 TKY, gıda işletmelerinde uygulanmPage 92 and 93 8. ÖNERİLER Tez çalışmasındanPage 94 and 95 u sebebten ötürü TKY’ini işlePage 96 and 97 Son olarak en önemli konulardan biPage 98 and 99 Imai. M, KAIZEN Japonlar`in RekabePage 100 and 101 Yoğun çalışma pro ADANA En ünlü yemeği Adana Kebap'tır genelde Şalgam ile yemekleri Bamya Dolması- Etli Dolma- İçli Köfte- Aşlama Meyan Kökü ile yapılan soğuk bir şerbet-Analı kızlı Çorba- Güç Adana'ya özgü bir Sandviç-Karakuş Tatlı-Bici Nişasta ile yapılan bir tatlı 1/81 ADIYAMAN Çiğ köfte, İçli Köfte, Basalla ekşili köfte, Cılbır, Mercimekli Köfte, Pestil, Yapıştırma 2/81 AFYON Maydanoz Yemeği, Düğülü Haşhaş Tatlısı, Bulgur Aşı, Solta Pilavı, Haşhaşlı Çörek, Sakala Çarpan Çorbası, Özbek Pilavı. 3/81 AĞRI Hengel, haşil, erişte çorba, pilav ve yemeği, kuymak, kete, pişi, egirdek, yufka yağlama, un helvası, hasude, bulgur pilavı, Sac kavurması , Abdigor Köftesi , Sahan kebabı,Goşteberg,Mendik 4/81 AKSARAY Soğanlama, bamya çorbası, çiğleme. 5/81 AMASYA Cılbır Çorbası, Çatal Çorbası, Sakala Çarpan Çorba, Bakla Dolması, Etli Bamya, Göbek Dolması. 6/81 ANKARA Çorbalar -Et Yemekleri -Pilavlar -Köfteler -Dolmalar -Börekler-Çörekler -Yemekler -Hamur İşi Yemekler -Tatlılar-Kompostolar -Ekmekler 7/81 ANTALYA Kölle buğday, fasulye, nohut ve bakla haşlaması, saç kavurması, domates civesi, hibeş, arapaşı, tandır kebabı, tatlılardan isa patlıcan, bergamut ve turunç reçeli sayılabilir. -Kabak Çiçeği Dolması -Börülce Salatası -Toros SalatasıAl Köz-Al Göz -Laba -Hibeş -Turunç Reçeli -Patlıcan Reçeli -Gömbe dondurması -Tarhana çorbası 8/81 ARDAHAN Elma dolması, evelik aşı, bozbaş, ekmek aşı, pişi, kuymak mıhlama. 9/81 ARTVİN Hamur işlerinde; hinkel , cergebas , bişi , katmer, erişte, lokum lokma ve börekler yer veya dinklerde döğülerek hazırlanan ve adı halk arasında “ gendirme ” ve “keşkek” olarak bilinen yemekler çok bilinen yöresel yemeklerdir. Çorbalardan “ püşürük ” adlı çorba, en çok bilinenlerdendir. Bunlardan başka, “çılbır”; “Kaygana Omlet”; yağlı, lorlu veya sadece etle yapılan soğanlı yahni de yerli yemekler arasındadır. Ayrıca sahil kesiminde yer alan halkın mahalli yemekleri arasında, hamsi balığından hazırlanan; hamsili pilav, hamsili buğulama, hamsili mısır ekmeği cadı, hamsi salamura yer almaktadır. 10/81 AYDIN Tarhana çorbası, kulak çorbası, acılı güveç, patlıcan biber kızartma, zeytinyağlı kırlı kızartma, zeytinyağlı taze ve kuru börülce, patlıcan kavurma, sarmaşık ve kedirgen kavurma, yaprak sarma, etli nohut yahnisi, nohutlu kereviz, etli enginar, arap saçı,ciğer sote, imambayıldı, keşkek, tandır kebap, yuvarlama sıkma, paşa böreği, cilavayran böreği; salatalardan patlıcan-biber teretoru turşusu, börülce teretoru, turp otu salatası, semizotu salatası, çingene pilavı, irmik helvası, zerde, muhallebi, sütlaç, aşure, lokma, pelvize tatlısı, paşa böreği, yuvarlama 11/81 BALIKESİR Tirit, börülce, sura, manav tarhanası, saçaklı mantı, keşkek, mafis, güveç, peynirli patlıcan, düğün çorbası, zerde gibi yemekler ile Balıkesir Kaymaklısı, höşmerim, kalbura bastı gibi tatlılar dikkati çekmektedir. -Keşkek -Kapama -Metez -Börülce -Sarımsaklı -Kaymak Hamuru -Tirit -Tavuklu Mantı -Balıkesir Kaymaklısı -Höşmerim 12/81 BARTIN Pumpum çorbası, yumurtalı isbut, kabak burması, Amasra salatası. 13/81 BATMAN Bumbar, Şam börek, perde pilavı. 14/81 BAYBURT Tel helvası, tatlı çorba, galaçoş, ekşi lahana, lor dolması, yalancı dolma. 15/81 BİLECİK Büzme, nohutlu tavuklu mantı, keşkek, ovmaç çorbası, mercimekli mantı, kesme hamur, keklik kebabı, köpük helvası 16/81 BİNGÖL Çorba, bulgur pilavı ve daha ziyade hamura dayalı olarak yapılan gömme, sirın, tutmaç, keşkek gibi yemekler en çok yapılan yemek türlerindendir. 17/81 BİTLİS İçli köfte,halise,lahana dolması,kabak dolması,keşkek,çorti,çorti köftesi,kloriksulu köfte,gari aşı, turşu aşı,katıklı dolma,yoğurtlu pappar,pişrük,kabak boranisi,murtuğaev helvası 18/81 BOLU Bolu yöresinin tarihi ve turistik özelliklerinin yanı sıra yemekleri de oldukça zengindir. Özellikle Mengenli aşçılar dünyaca tanınmışlardır. Mengen'den yetişen aşçıların tarihi padişah mutfaklarına kadar dayanmaktadır. Atatürk'ün aşçısı da Mengenliydi. Günümüzde turistik tesislerin bir çoğunda Mengenli aşçılara rastlamak mümkündür. Aşçılık sanatı Mengen İlçesinin ata mesleğidir. Bu nedenle Mengen'de 1985 yılında Anadolu Aşcılık Meslek Lisesi açılmış ve bu sanatın bilimsel olarak geliştirilmesi amaçlanmıştır. Her yıl Eylül ayının ilk haftasında da Mengen'de Türkiye'nin tek "Aşçılık Festivali" düzenlenmekte ve yarışma, sergi, konser, panel, şov, spor karşılaşmaları gibi etkinlikler gerçekleştirilmektedir. Özellikle her yıl değişik türde bir şov yemeği hazırlanmakta ve çok ilgi çekmektedir. Yöremizde genellikle mutfak, yemek yapmak ve oturmak amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle evler yapılırken, mutfağın geniş olmasına özen gösterilmektedir. Köylerde hemen hemen her evin bahçesinde tuğla ve topraktan yapılmış fırın bulunmaktadır. 19/81 BURDUR Burdur'un yöresel yemeklerinden; testi kebabı, Burdur şiş, kabak helvası, ceviz ezmesi, ceviz helvası, Burdur muhallebisini sayabiliriz. Yörede özel günlerde ve davetlerde et suyundan pişirilmiş, pirinç çorbası, soğanlı kazan eti veya pirinç pilavı, sac kebabı, sac böreği, et böreği ve katmer yapılır. Kışlık yiyecek yapımı arasında; pekmez, salça, reçel, turşu, bulgur, tarhana, zeytin, salamura, pestil yer alır. Ayrıca, bamya, patlıcan, biber gibi sebzeler kurutularak iplere dizilir ve kışın yenir. Bu sebzelerden konserve de yapılır. Ayrıca makarna ve erişte kesme de yaygındır. Burdur ve çevresinde hamur işleri de mutfak kültüründe önemli bir yere sahip. Peynirli, patatesli, kıymalı ve karışık gözleme çeşitleri, tahinli, haşhaşlı, gömbe, katmer, pişi ve pideler yapılır. Bunlar daha çok kandil, bayram, doğum gibi özel günlerde hazırlanan yemek çeşitleri. Yörede sütten ve yoğurttan; peynir, çökelek, höşmerim, tereyağı, süzme yoğurt, yoğurtlu çorba, ıspanak türü sebzeler haşlanarak yoğurtlu yemekleri, patates veya makarna haşlanarak borana yapılıyor. Borana, süzme veya koyu yoğurt, tereyağı, biber, sarımsak, patates, haşlanmış yumurta ile yapılan bir yemek türüdür. 20/81 BURSA İskender Kebap, İnegöl Köfte, Kemalpaşa talısı, pideli kebap, cevizli lokum, tahinli pide, cendere baklavası olarakta bilinen cennet künkü, höşmenim ve kestane şekeri Bursa ile anılan tatların başında gelir. 21/81 ÇANAKKALE Çanakklale, Yöresel Yemekler ÇORBALAR,Tarhana Çorbası-Yoğurt Çorbası-Sütlü Bamya-Kuzu Kapama-Oğlak Çevirme Terbiyeli Köfte-Bakla Keşkeği-Tumbi Peynirli Patlıcan-Mantı-Turp Otu ÜRÜNLERİ, Lakerda-Balık-Izgara TATLILAR, Zerde-Biga Peynir Tatlısı-Peynir Helvası-Sütlü İrmik .İÇECEKLER , Erik Macunu Hoşaf Uynuk Ayran Ahlat Suyu-Ayva Komposta 22/81 ÇANKIRI Tava çöreği, yazma çöreği, bükme, gözleme, cızlama, tatar böreği, iri hamur, mantı, pıhtı, çullama bunların başlıcalarıdır. Tarhana, toyga, şaştımaşı, tutmaç, yarma, dene, cümcük gibi çorbalarda ana madde buğday ürünleridir. 23/81 ÇORUM Leblebisi ile ünlü olan Çorum, yöresel yemekler bakımından oldukça zengindir. İlin özgün yemekleri arasında Mayalı , Saç Mayalısı, Tava Mayalısı , Yanıç , Cızlak , Kömbe, Oğmaç, Hingal, Haşhaşlı Çörek, Borhani Hamurlu, Yumurtalı, Mantarlı Helise, Çullama, Madımak, Tirit , İskilip Dolması , Keşkek, Kara Çuval Helvası, Hedik, Teltel, Has Baklava sayılabilir. Katipler Konağı ve Veli Paşa Konağında yöresel yemekleri tatmak mümkündür. -KEŞKEK -İSKİLİP DOLMASI -MANTI -Kuru Mantı -ÇATAL AŞI -ÇORUM BAKLAVASI GÜL BURMA -LEBLEBİ 24/81 DENİZLİ Kedi börülcesi çorbası,Mercimek çorbası,Domates çorbası, kuru börülce çorbası, Tarhana çorbası, ovmaç çorbası gibi yöreye özgü çorba türleridir. Et yemeklerinin başlıcaları tas kapaması, kumbar dolması, sirkeli et, nohutlu et, Tandır,kol dolması, ciğer sarma, saçta işkembedir. Denizli mutfağının temelini sebzeli yemekler patlıcan yemek çeşitleri çoktur. Kuru patlıcan dolması, patlıcan gözlemesi gibi vb. Taratorlu börülce salatası, ebe gümeci salatası, filiz salatası Yöreye özgün salata türleridir. Börek ve tatlı türlerinde Ege Bölgesi özellikleri görülür. Yufka, şipit, bazdırma evlerde yapılan ekmekledir. Yöredeki beslenme alışkanlıklarından biri de yatmadan önce yenen “yat geber ekmeği”dir. Kışın darı, kavurga, ceviz, kestane; yazın türlü meyveler, salatalık, kavun, karpuz yenir. 25/81 DİYARBAKIR Kaburga dolması ve Tarçınlı irmik helvası 26/81 DÜZCE Çerkez tavuğu, Arnavut böreği, Boşnak böreği, şıl böreği, göbete mantısı, lepsi, mamursa, haluj. 27/81 EDİRNE Edirne'de değişik beslenme biçimleri görülür. Meyve ve Sebze beslenmede önemli yer tutar. Türkiye çapında ünlü beyaz peynir imalatı çok yaygındır. Edirne Peyniri denilen bu peynir genellikle koyun sütünden yapılır. Mavzana, tarhana, ciğer sarması, akıtma, badem ezmesi, lokma, gaziler helvası, deva-i misk, Edirne'nin özgün yemek ve tatlılarının başlıcalarıdır. Ayrıca ısırgan yemeği, borani, değişik türde bir peynir tatlısı olan belmuş, mısır unundan imal edilen kaçamak, süte peynir eklenmesiyle yapılan akçakatık ve hardaliye de özgün beslenme öğeleri arasında yeralır. -Ciğer Tava -Ciğer Sarması -Elbasan tava 28/81 ELAZIĞ Kurutlu çorba, Sırın, Pestilli yumurta, Göme, Mukaşerli pilav, Harput köftesi, Pekmez helvası ve Gül tatlısı 29/81 ERZİNCAN Ekşili çorba ve Kete 30/81 ERZURUM Anadolu'nun her yöresinin kendine ait yöresel bir mutfağı vardır. Erzurum'da zengin bir mutfak kültürüne lor dolması, kadayıf dolması, özel yapılmış su böreği, ayran aşı ve cağ kebabı bu mutfağın baş yemekleridir. Erzurum'a yolu düşenlere bu yemekleri, özellikle meşhur Tortum Cağ kebabını tatmalarını özellikle tavsiye ederiz. -Ayran Aşı -Kesme Aşı -Su Böreği -Hıngel -Cevizli kete -Çortutu Pancarı -Borani -Peynir Kuymağı -Poğaç 31/81 ESKİŞEHİR Ebegümeci, madımak, mantar, kuzu kulağı , Bulamaç, Toyga, Sütlü ovmaç, Göceli yarma tarhana, Bıt bıt ve Düğün köfte , Kapama, Haşhaşlı dolama, Tatar böreği ve Cevizli tatlı 32/81 GAZİANTEP Ekşili Taraklık, et kızartma, Et Sarması, Kuveysal, Darap Gatel, et Paça, Mardındella, Rulo Köfte, Yufkalı Paça, terbiyeli Köfte, Ciğer kavurması, Ciğertavası , Doğrama, Domates Doğraması, Kabaklama, Kabak Oturması, Kabak Mıkşısı, Patlıcan Musakkası, Hızmalı Patlıcan Musakaksı, Haylan Kabağı Musakkası, Kazan Kebabı, Kamış Yahnisi, Zerdali Aşı, Çir Yahnisi Kaysı ve Zerdali Kurusu Ebegümeci Buğulaması , Ciğer ve Izgara Piliç Baharatı, Terbiyeli tike Kebabı, Altı Ezmeli Tike Kebabı, Patlıcan Kebabı, Torbada Patlıcan Kebabı, Kıyma Kebabı, Sebze Kebabı, Patates Kebabı, Sarımsak Kebabı, Frank Kebabı, İslim Kebabı, Koç Kebabı, Bamya Kebabı, Simit Kebabı, Keme Kebabı belli, Soğan kebabı 33/81 GİRESUN Her yörenin kendine has mutfağı olduğu gibi Giresun'un da kendine özgü çok değişik ve lezzetli yemekleri vardır. Özellikle yörenin en önemli sebzesi olan Karalahanadan değişik yemekler yapılmaktadır. Bunun yanında mısın unundan da yemekler yapılır. Tabii ki Karadeniz denilince aklımıza ilk gelen hamsi, Giresun Karalahana Çorbası, dolması ve diblesi, ısırgan Püresi, Mısır Ekmeği, Fasulye Turşusu, Kiraz Tuzlaması, Pezik Mıhlaması. Ünlü Giresun Pidesi peynirli, kıymalı, karışık vb. çeşitleriyle Pazar sabahlarının vazgeçilmez alışkanlığıdır. -Acılı fındık ezmesi -Fındıklı yufka tatlısı -Hamsi diblesi -Mısır çorbası -Mısır unu helvası -Yumurtalı fasulye kızartması -Karalahana Pancar Çorbası 34/81 GÜMÜŞHANE Gümüşhane Mantısı, Kuşburnu çorbası, Zuluflu Çorbası,Un Herlesi Çorbası, Gavut Çorbası, Pağla Denlisi, Borani,Fıtfıt Haşılı,Patates Kavurması,Muhla, Yergök Dolması,Sütlü Haşıl,Lor Dolması,, Ekmek Aşı, Çıtma Fasulye, Kaygana, Siron, Erişte, Lemis,Erişti Tatlısı,Hasude Kuymağı, Kara Helva, Burma,sini, Tel Helvası, Lalanga bilinen Fırın Erişte, Mantı Çorbası, Lemis, Fasulye Bulgurlusu, Un Herlesi Çorbası, Gavut Çorbası, Yavan Çorbası, Doduk Çorbası, Fırfır Çorbası, Dırma Çorbası, Gendime Çorbası, Erişte Çorbası, Arpa Yarması Çorbası, Zuluflu Çorbası, Pağla Denlisi, Borani, Lemis, Fıtfıt Haşılı, Patates Kavurması, Muhla, Yergök Dolması, Sütlü Haşıl, Evelik Dolması, Kalem Dolması, Lor Dolması, Ekşili Dolma, Ekmek Aşı, Çırtma Fasulye, Kaygana, Kete, Pancar Kavurması, Pişi, Tava Lemisi, Zırıhta, Lahana Dolması, Yalancı Dolma, Güveç, Su Böreği, Paparna, Toğala Kuymağı, Hıngel, Galıya, Karın Kaymağı. 35/81 HAKKARİ "jaji" dedikleri yabani sarmısak, taze soğan, yoğurt ve tereyağı bileşiminden yapılan çökelek kahvaltının ana malzemesini oluşturur. Ayrıca "ağavk" dedikleri, tereyağının içinde kavrulmuş un ve şekerle yapılan bir yemek de hemen her kahvaltıda yer alır. "Lalepet" de sofralarda sık sık tüketilir. Yağda kavrulan unun üzerine yumurta kırılmasıyla elde edilen bu yemek, tarlada ve yaylada çalışanları hem tok tutar, hem de çok besleyicidir. Öğle yemekleri genellikle kahvaltı benzeri yiyeceklerle geçiştirilir. Akşam yemeklerinde mutlaka pilav yer alır. Son derece zengin çeşide sahip olan ve pirinçten yapılan bu pilavlar genellikle etlidir ve içinde yöresel otlar yer alır. Şalgam ve şekerpancarı da pilavla birlikte pişirilen diğer sebzelerdir. Mısır ve "dahn" dedikleri buğdayla da çeşitli pilavlar yapılır. Bu pilavlarda et yerine kelle ve paça kullanılır. Hakkarinin en meşhur yemekleri arasında "qiris", "duğeba", "kiftik", "gulol", "keledoş" sayılabilir. Bunlar yoğurt, et ve kıyma içeren, kimisinin içine kuru üzüm ve ceviz içinin de yer aldığı yemeklerdir. 36/81 HATAY Kağıt kebabı, oruk, dövme aşşur, semirsek, tepsi kebabı, humus, zahter salatası, künefe, peynirli irmik helvası, kabak tatlısı, cevizli biber, küflü çökelek salatası, turplu tarator, humus, patlıcanlı yoğurtlama, sarmaiçi, yumurta öccesi Hatay adıyla özdeşleşmiş yemeklerden bazıları. Bu güzel yemeklerin bir kısmı Hatay’dan tüm Türkiye’ye yayılırken, bazılarını denemek için dahi Hatay’a gitmek şart. Ancak belirtmekte yarar var, künefe, kağıt kebabı, humus, kabak tatlısı gibi tüm ülkeye mal olmuş tatlı ve yemeklerin lezzeti de Hatay’da bambaşka 37/81 IĞDIR Bozbaş yemeği, helise, perzana, helise, cızdık, salmanca, fetir, kaysafa, patlıcan reçeli. 38/81 ISPARTA Kabune Pilavi 39/81 İSTANBUL İstanbul mutfağı, Dünyanın önde gelen mutfaklarındandır. İmparatorluk başkenti olan kente ülkenin her yanından gelen malzemeler, ustalar, tarzlar, ve lezzetler Osmanlı Türk mutfağının ortaya çıkmasına neden olmuştur. İmparatorluk mutfağının devamı olan ve yeni tatlara açık olan Osmanlı mutfağı her gün mutfağında, kuzu, koyun veya dana etine ilave edilen çeşitli sebzeler esas yemeklerdir. Pilav, börek çeşitleri, bulgur, kuru fasulye, zengin zeytinyağlı sebzeler yan öğünler olarak servis yapılır. Köfte ve şiş kebabı, döner kebap veya acılı, yoğurtlu, patlıcanlı diğer kebap çeşitlerinin makbulleri özel kebapçılarda bulunur. Hamur tartları, baklava, kadayıf ve benzerlerinin hakiki lezzetlisi, bu işi bazen birkaç nesildir devam ettiren küçük dükkanlardan temin da çeşitli milletlerin lokantaları mevcuttur. Fast-food, hızlı atıştırma servisi veren çok sayıda mekan mevcuttur. Ancak lezzetli yöresel yemekler tipik lokantalarda tadılır. Her ikisi de süt Türk Kahvesi, küçük fincanlarda sade veya şekerli misafirlere her firsatta ikram edilir. "Bir fincan kahvenin 40 yil hatırı vardır" sözü kahvenin Türkler tarafından bilinen kıvamı ile kullanılmaya başlandığı 16. yüzyıldan beri söylenmektedir. 40/81 İZMİR Sarmaşık, ebegümeci, ısırgan, cibez, stifno, turpotu, ısırgan, kenger, hindibağ, şevket-i bostan, gelincik, labada, kuşotu, sinirotu, helvacık, radika, deniz börülcesi, kuşkonmaz, arapsaçı, marata, tarlaçakısı, tarla çivisi, su teresi,Kipohorta Çiporta; gelincik otu, ısırgan ve tere ile yapılan Gelincik böreği, Kuzu etli şevket-i bostan, Trança çorbası, Dalgan ısırgan salatası, Girit pilavı, Mantarlı karides güveç, Kabak pabucaki, Haşlama kalamar dolma, Zeytinyağlı turpotu yemeği, Midyeli pilav. 41/81 KAHRAMANMARAŞ Dövme dondurma, biber, tarhana, leğen çorbası, tirşik çorbası, Maraş paçası, pıtpıt lapası, sömelek, un sucuğu, bastık, çullama, ilende, hapısa, ravanda. 42/81 KARABÜK Kuyu kebabı, bükme, çingene baklavası, göbü, kara mancar, katlaç, malak, perohi, şaptak. 43/81 KARAMAN Batırık, bidik, Ermenek helvası,cibe ve ilisıra dolması, kayısı musakka, mıkla, mülükü, paraköfte. 44/81 KARS Kars mutfağı ağırlıklı olarak hamur işi yemekleriyle bilinen bir özelliğe sahiptir. Bunun dışında hayvancılığın bir numaralı geçim kaynağı olması beraberinde etli yemeklerin de tüketilmesini getirmiştir. Zengin mutfağında özellikle katte hamurlu, bozbaş yani piti nohutlu-etli, hangel kıymasız mantı, kelle paça, kaz yemekleri tandırda kaz çekmesi ve pilavlı kaz eti gibi, hörre un çorbası, ayran çorbası ve nezik hamurlu türlerini saymak mümkündür HELVA -HÖRRE -KARS BÖREĞİ -HANGEL -KETE -SULU KÖFTE -ERİŞTE PİLAVI -HAŞIL 45/81 KASTAMONU Kastamonu elması, sadece yöremizde bulunan üryani eriği, Tosya üzümü, İnebolu kestanesi, kirazı, Azdavay armudu, Araç ceviz ve kızılcığı, Taşköprü eriğinin yanında yine Taşköprü sarımsağı ve keten-keneviri, Tosya pirinçleri ile oldukça zengin bir yelpaze oluşturmaktadır. 46/81 KIRIKKALE Alazlama, kömbe, külleme, batallaş, çalma, sarığı burma, ekmek aşı. 48/81 KIRKLARELİ Kırklareli mutfağında,Et ve süt ürünlerinin yanı sıra sebze ve meyve de beslenmede önemli bir yer tutar. Kaşar peyniri ve ay çiçeği üretimi yaygındır. Yörede, bağcılığa bağlı olarak içki yapımı gelişmiştir. Keşkek, zerde, kaymakçına, plaska, sulu kaçamak, kuru kaçamak, ısırgan böreği, külür, kapama, çoban böreği ısırgan otu çorbası yöreye özgü yemeklerdir. -Nohutlu Ekmek -Yeşil Mercimek Çorbası -Kuzu kapama -Pırasa Böreği -Poğaça -Kaçamak 49/81 KIRŞEHİR DÜĞ ÇORBASI -YOĞURT ÇORBASI -KATMA AŞI -BORANI -KEŞGAH -BALTACI -ÇULLAMA -SÜLA KABAĞI -HÖŞMERİM -ASİDE -SÜTLÜ KABAK -PELTE -KÖFTÜR -ÇİR YAĞLAMASI -EKŞİ ŞERBETİ -DAMLA ŞIRASI -İNCİR YAĞLAMA 50/81 KİLİS Şıhıl mahşe, pekmez, kübbülmüşviyye, talı malhıta, köllük aşı, züngül, belluriye, cennet çamuru, firik pilavı, kibe, mazlum, mıkşi, teşrübe, mayanalı anasonlu kahke, haytayla, sucuk hapısası. 51/81 KOCAELİ Yahni, Kavurma, Tavuklu Keşkek, Çiğceli Kavurma - Sebze Yemekleri Mantar Yemeği, Ebe Gümeci, Mancar Yemeği, ev Makarnası, Gözleme, Cızlama Akıtma, Lokum, Mantar Böreği, ÇiğceliYumurta, Cevizli Börek 52/81 KONYA Fırın Kebabı, Etliekmek, Çullama, iki bıçak arası ciğer, Topalak Köfte, Cella, ekşili Kabak, Yumurtalı Kabak, Zülbiye Papaz Yahisi, Patlıcan Bayıltan, Lahana Kapaması, Patlıcan Böğürmesi, Çöpleme, Tayga, Mercimekli Oğmaç, Arapaşı,Tandır, Bamya, Süt, Tutmaç ve Erişte Çorbası, Peynirli Kıymalı Börek, Kıkırdaklı Börek, Tandır Saç, Su, Sedirler ve Tatar Böreği 53/81 KÜTAHYA Sıkıcık Çorbası, Tekke Çorbası, Tarhana Çorbası, Mantı, Tosunum, Höşmerim, Kaygana, Kapama, Gözleme, Şibit, Dolamber böreği, Cimcik. Sulu saç kavurma, küp kebabı, çevirme kebabı, kuyu kebabı, Gediz göveci, Tavşanlı göveci ve tas kebabı. 54/81 MALATYA Kayısı, kağıt kebabı, kınalı ekmek, pileke, taş küllüğü, gurut çorbası, analı-kızlı, kurşun geçmez köftesi, gilgirikli köfte, keloğlan köftesi, zeytinyağlı marul sarması, fasulye yaprağı sarması, kabak çiçeği dolması, soğan dolması, patlıcan dövmesi. 55/81 MANİSA Mesir macunu, Kula güveç kapaması, şekerli pide, otlu pide, Manisa kebabı. 56/81 MARDİN Badem şekeri, ceviz sucuğu, ikbebet içli köfte, semberuk, irok, kibe, kitel raha, lebeniyye 57/81 MERSİN Tantuni, etin kuşbaşı halinde doğrandıktan sonra, önce haşlanıp sonra kavrulmasıyla yapılan bir çeşit dürümdür. Her ne kadar basit tarifli bir yemek gibi görünse de, önemini, şehrin hemen her köşesinde bulunan tantuni lokantalarından anlayabilirsiniz. Canınız tatlı çekerse, Antakya’da yapılandan farklı bir tarifle hazırlanan künefeyi önerebiliriz. Ayrıca topalak çorbası, fındık lahmacun, saç kavurma da meşhur yemeklerindendir. Meşhur tatlıları ise cezeyre ve kerebicidir. Şalgam içmeden Mersin'den çıkılmaz. 58/81 MUĞLA Ara, dutmeç, çopur, döş dolması, balıklen, çıntar kavurması, ot ekşilemesi, galli patlıcan, ebegümeci kavurması, börülce kavurması, teltorlu börülce, yalankı, üzüm köftesi, ballı kabak, bestel, dülek reçeli,Milas köftesi 59/81 MUŞ Muş köftesi, çorti aşı. 60/81 NEVŞEHİR Düğü, kesme, katma aşı, ağpakla fasulye, kemikli et, dıvıl, ayva dolması, Nevşehir tavası, sızgıt. 61/81 NİĞDE Mangir çorbası, tava, üzüm boranası, ditme, unlu söğürme, papara, cılbır, halveter, kaşık kayganası. 62/81 ORDU Melocan diken ucu kavurması, Sakarca mıhlaması,galdirik kavurması, ısırgan yağlaşı, mısır yağlaşı, hoşgıran kavurması, kabak muhallebisi, pallabye. 63/81 OSMANİYE Tirşik pancar, yer fıstığı, toğgar, çiçcire, etli kömbe. 64/81 RİZE Anzer balı, Rize köftesi, Rize simidi, Hamsi çiğirtası, çumur, enişte lokumu, pepçura. 65/81 SAKARYA Kaşnuka,sızbal, abaza pastası, Alişka, pekmez, yoğurt. 66/81 SAMSUN Samsun pidesi, turşu kavurması, yer pancarı, mısır çorbası, kocakarı gerdanı. 67/81 SİİRT Zivzik narı, Pervari balı, perde pilavı. 68/81 SİNOP Sinop kestanesi, nokul, içli tavas, mamalika. 69/81 SİVAS Sivas kebabı, peskutan çorbası, pezik turşusu. 70/81 ŞANLIURFA İsot, şıllık tatlısı, paliza, bostana, urfa kebabı. 71/81 ŞIRNAK Kutlık, serbıdev, hekeheşandi, şımşıpe, meyre, bırınzer, mahmılatık, fıreydin, suryaz. 72/81 TEKİRDAĞ Tekirdağ köftesi, Keşkek, kesme makarna, kuskus 73/81 TOKAT Tokat kebabı, bacaklı çorba. 74/81 TRABZON Vakfıkebir ekmeği, akçaabat köftesi. 75/81 TUNCELİ Ovacık dağ sarımsağı, Şavak tulum peyniri, Pülümür balı, zerefet, sirekurt, sirepati, kavut, patila. 76/81 UŞAK Alacatene, haşhaş sürtmesi, ciğerli bulgur. 77/81 VAN Otlu peynir, Van balığı inci kefali, ilitme, senseger. 78/81 YALOVA Yalova köftesi, yaprak pidesi, pavli, luhu şuşkey çirbuli, lalanga, çubiyiş gayi, papa , silohto, paponi. 79/81 YOZGAT Testi kebabı, arabaşı 80/81 ZONGULDAK Çaycuma yoğurdu, Osmanlı çileği, Devrek simidi, beyaz baklava, kızılcık, cevizli dolma. 81/81

süt ve süt ürünleri elde edilen yer bulmaca